1. Giới thiệu
Trong xã hội hiện đại các bệnh rối loạn chuyển hóa ngày càng gia tăng. Rối loạn chuyển hóa là nhóm bệnh mạn tính không lây mà nguyên nhân chủ yếu là do lối sống và chế độ ăn không hợp lý gây ra. Nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa bao gồm Thừa cân béo phì, tiểu đường, hội chứng chuyển hóa, mỡ máu, huyết áp, gan nhiễm mỡ, tăng uric máu… là nguyên nhân gây lên các bệnh tim mạch, gan , thận…ngày càng gây gánh nặng cho xã hội.
Trong quản lý các bệnh này điều trị bằng thuốc là cần thiết nhưng can thiệp dinh dưỡng được xem là trụ cột và có tính bền vững.
Các khuyến nghị lâm sàng hiện đại nhấn mạnh vai trò của chế độ ăn cá thể hóa dựa trên đặc điểm bệnh lý và thói quen dinh dưỡng.
2. Nguyên tắc dinh đưỡng cơ bản
– Kiểm soát tổng năng lượng: Lượng calo tiêu thụ hàng ngày cần phù hợp với độ tuổi , giới tính và mức độ hoạt động thể chất và thể trạng bệnh nhân( gầy/ béo)
– Cân nặng luôn duy trì ở mức hợp lý
– Năng lượng phù hợp 30 Kcal/kg cân nặng/ngày
– Năng lượng từ Protein chiếm 15-20% tổng năng lượng. Nên tăng protein từ cá , đậu nành, sữa tách béo, hạn chế thịt đỏ và nội tạng. Đối với gout tránh nguồn protein giầu purine từ hải sản, thịt đỏ thú rừng
– Năng lượng từ chất béo chiếm 25-35% tổng năng lượng. Ưu tiên chất béo không bão hòa( dầu oliu, dầu hạt, cá béo, quả bơ), hạn chết mỡ động vật và chất báo trans-fat.
– Năng lượng từ glucid chiếm khoảng 55% tổng năng lượng. Ưu tiên chọn các loại ngũ cốc nguyên hạt, rau củ trái cây ít ngọt có chỉ số đường huyết thấp.
– Bổ sung chất sơ , vitamin và các chất chống oxy hóa , chất sơ 25-30g/ ngày sẽ giúp kiểm soát đường huyết và lipid máu. Các thực phẩm chống oxy hóa như trà xanh, ca cao giúp chống viêm và giảm stress .
– Hạn chế các yếu tố nguy cơ: rượu bia, muối, đường tinh luyện, thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiến rán của dầu mỡ sử dụng nhiều lần.
– Ngoài chế độ ăn cá thể và cho từng loại bệnh thì chế độ vận động tập luyện thể lực cúng rất quan trong trong các bệnh chuyển hóa. Mỗi ngày nên vận động ít nhất 30 phút phù hợp với từng cá thể, có thể đi bộ, yoga, danspsort , bơi lội…
3. Kết luận
Dinh dưỡng và lối sống lành mạnh là cốt lõi trong phòng ngừa và điệu trị bệnh rối loạn chuyển hóa. Một chế độ ăn cá thể hóa và cân đối dựa trên từng cơ thể giảm sự phát triển của bệnh và giảm các biến chứng trong các bệnh rối loạn chuyển hóa như tim mạch, gan thận và nâng cao chất lượng cuộc sống.
ThS. Vũ Thị Huế – Trưởng Khoa Dinh dưỡng
