Chiều ngày 30/7/2024, Khoa Dinh dưỡng Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương đã tổ chức buổi truyền thông dinh dưỡng cho bệnh táo bón.
Tham dự buổi truyền thông có: ThS. Vũ Thị Huế – Trưởng Khoa Dinh dưỡng; ThS. Đặng Thị Xuân Hồng – Bác sĩ khoa Dinh dưỡng; bệnh nhân đang điều trị nội trú tại khoa Ngoại – Bệnh viện Y học cổ truyền Trung ương.
Toàn cảnh buổi truyền thông dinh dưỡng
Táo bón là một trong những bệnh lý đường tiêu hóa rất phổ biến, xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến hơn ở những người trên 60 tuổi, phụ nữ, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
Người bị táo bón sẽ gặp phải tình trạng đi đại tiện khó khăn, nhiều ngày mới đi một lần (<3 lần/tuần), phân cứng hoặc vón cục lổn nhổn, mỗi lần đại tiện phải rặn nhiều, thậm chí phải dùng tay hỗ trợ, cảm giác đi không hết phân, tắc nghẽn ở hậu môn trực tràng. Không chỉ gây mệt mỏi, ảnh hưởng đến sinh hoạt, táo bón mạn tính còn là nguyên nhân quan trọng dẫn đến bệnh nứt kẽ hậu môn, trĩ, sa trực tràng, bệnh túi thừa, tắc ruột, thậm chí là ung thư trực tràng.
ThS. BS. Đặng Thị Xuân Hồng truyền thông dinh dưỡng cho bênh nhân
Nguyên nhân gây nên táo bón có thể chia thành 3 nhóm chính:
- Do chế độ ăn uống sinh hoạt: Ăn ít xơ, uống ít nước, lối sống tĩnh tại, căng thẳng thần kinh, hay nhịn đại tiện …
- Do thuốc: các thuốc giảm đau (morphin, codein …), thuốc điều trị parkinson, chẹn canxi, sắt, thuốc chống trầm cảm …
- Do bệnh lý: K đại trực tràng, hội chứng ruột kích thích (IBS), bệnh túi thừa, tắc ruột, rối loạn tống phân, giảm nhu động đại tràng, suy giáp, ĐTĐ, rối loạn trương lực cơ, chấn thương cột sống …
Về nguyên tắc điều trị, bệnh táo bón cần được chẩn đoán rõ nguyên nhân trước khi điều trị. Do vậy, khi có triệu chứng táo bón, người bệnh cần đến khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân và có biện pháp điều trị hiệu quả. Dù do nguyên nhân nào thì chế độ ăn uống khoa học, hợp lý có thể giúp cải thiện tình trạng táo bón, đồng thời mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tổng thể.
Dưới đây là những lưu ý cho người bệnh táo bón:
Chất xơ
Mặc dù không được tiêu hoá và hấp thu khi qua ống tiêu hoá nhưng chất xơ vẫn được xem là “chất dinh dưỡng”, nghĩa là bắt buộc phải có để duy trì sự sống. Có 2 loại chất xơ là loại hòa tan và loại không tan trong nước. Chất xơ hòa tan chính là nguồn thức ăn tuyệt vời cho các lợi khuẩn đường ruột. Các loại rau, trái cây có độ nhớt cao như rau đay, mồng tơi rau dền, lá sương sa, thanh long, yên mạch, đậu ngự, đậu nành … rất giàu chất xơ hoà tan. Chất xơ không hòa tan có đặc tính hút nước và trương nở, làm tăng khối lượng chất bã giúp kích thích nhu động đại tràng, giúp quá trình tống phân nhanh hơn. Nhu cầu chất xơ khuyến nghị cho người Việt Nam là 20 – 25g/ngày. Vì vậy trong chế độ ăn hằng ngày, người bệnh nên dùng ngũ cốc nguyên cám, ăn đa dạng các thực phẩm có đủ hai loại chất xơ, lượng 300 – 500g rau và 300 – 400g quả. Lưu ý nên dùng quả dạng miếng/múi, không nên ép nước, không ăn quả xanh chát.
Uống đủ nước
Nhu cầu uống nước trong ngày: 0,4 lit/10kg cân nặng
Ví dụ: cân nặng 50kg → nhu cầu nước trong ngày = 0,4✕5 = 2 lit, bao gồm nước uống, canh, thực phẩm.
Với người đã uống đủ nước thì việc uống thêm về lượng dường như không giúp cải thiện triệu chứng táo bón. Nhưng khi cơ thể thiếu nước, đại tràng sẽ tăng cường tái hấp thu nước khiến phân bị khô cứng và khó di duyển.
Các thời điểm nên uống nước: Sáng ngủ dậy, trước các bữa ăn 30’, trước khi tắm, trước khi đi ngủ, khi vận động.
Vận động thể lực
Người bệnh nên tập 30 phút thể dục mỗi ngày. Khi di chuyển cơ thể, các cơ trong ruột cũng được hoạt động nhiều hơn giúp thúc đẩy tiêu hóa.
Luyện tập thói quen đi đại tiện
Nếu cảm thấy muốn đi đại tiện, cần đi ngay không nín nhịn vì càng để lâu, phân sẽ rắn lại và khó đi hơn. Người bệnh cần tập trung khi đi tiêu, giảm sự gián đoạn hoặc các tác động từ bên ngoài (đọc sách, lướt mạng …).
Tư thế ngồi đi tiêu nên nâng bàn chân lên cao bằng ghế hoặc dùng bàn cầu thấp
Tóm lại, táo bón là bệnh rất phổ biến trong số các bệnh lý về đường tiêu hóa nói chung. Đại đa số người bệnh bị táo bón có nguyên nhân từ chế độ ăn uống, vận động, lối sống. Do đó, có một chế độ ăn uống, sinh hoạt khoa học bao gồm tăng cường chất xơ, uống đủ nước, tập thể dục hàng ngày, tránh ăn uống các thực phẩm không lành mạnh, tránh căng thẳng stress là biện pháp tốt nhất để phòng ngừa bệnh táo bón. Với táo bón có nguyên nhân từ các bệnh lý thì ngoài áp dụng các phương pháp kể trên, việc đi khám để được phát hiện và điều trị sớm là cần thiết.
