- Định nghĩa
Phương pháp dưỡng sinh là một phương pháp tự lực cánh sinh, tự mình tập luyện cho mình nhằm 4 mục đích:
– Bồi dưỡng sức khỏe
– Phòng bệnh
– Trị bệnh mạn tính
– Tiến tới sống lâu và sống có ích
Bốn mục đích này gắn với nhau và thúc đẩy nhau một cách logic. Mỗi ngày tập luyện, ăn ngon, thở tốt, ngủ say, thích lao động, thì sức khỏe ngày càng tăng.
-
Khoa Châm cứu Dưỡng sinh Bệnh viện Y học cổ truyền TW hướng dẫn cho các bệnh nhân nằm nội trú tại khoa tập Dưỡng sinh Sơ lược về cơ chế tác động của PPDS đối với cơ thể
Sơ đồ. Hình tam giác
* Giới thiệu sơ đồ ba góc
– Góc trên của hình tam giác là bộ phận thần kinh kèm theo ngũ quan là bộ phận chỉ huy toàn bộ cơ thể.
– Góc trái của tam giác là các bộ phận đảm bảo cái khí trong cơ thể, nghĩa là khí hơi (thở) và khí lực tạo ra năng lượng trong cơ thể (nhiệt năng, cơ năng, điện năng, hóa năng…).
– Góc phải của tam giác là các bộ phận sinh ra huyết và các chất nuôi dưỡng cơ thể.
* Cơ chế tác động của PPDS đến các bộ phận của cơ thể.
– Hệ Thần kinh:
+ Hệ thần kinh hoạt động được là nhờ hai quá trình ức chế và hưng phấn.
+ Luyện tập thư giãn kết hợp luyện thở là phương pháp luyện tập chủ động được quá trình hưng phấn và ức chế. Luyện thư giãn là phép luyện ức chế bằng cách làm giãn, làm mềm, buông lỏng các cơ vân và cơ trơn làm bớt căng thẳng bộ thần kinh. Luyện thở bốn thì là luyện quá trình hoạt động thần kinh hưng phần và ức chế, luyện sự linh hoạt thay đổi giữa hai quá trình ấy, trong đó thì thở và thì giữ hơi là rất quan trọng vì nó chỉnh luyện ý chí làm chủ hơi thở.
+ Khi luyện tập tốt sẽ giúp cho vỏ não chủ động nghỉ ngơi, làm cho tinh thần thoải mái không căng thẳng, không để những xung kích bên ngoài tác động vào cơ thể, làm giấc ngủ tốt hơn, dạ dày tiết dịch vị tốt làm ăn ngon miệng hơn và xóa dần những phản xạ có hại cho cơ thể.
– Hệ hô hấp: Làm nhiệm vụ hít không khí vào và thở thán khí ra.
+ Thở bốn thì có hai thì dương và hai thì âm, trong đó thì 1 và thì 2 các cơ hô hấp phải co thắt tối đa để hít vào, thì 3 và thì 4 các cơ hô hấp giãn ra. Đối với hô hấp thì người tập thở sâu hiệu số giãn ngực và dung tích sống lớn hơn người không luyện tập; Đối với chức năng trao đổi khí thì càng thở sâu, chức năng trao đổi khí càng hoàn chỉnh, kết quả nghiên cứu cho thấy Sp02 máu tăng.
+ Như vậy, hít vào ngực nở bụng căng để lấy được nhiều thanh khí bên ngoài vào, thở ra không kìm không thúc để đuổi hết thán khí trong phổi ra. Vì thế phổi thải thán khí và các chất độc ở thể hơi, nên luyện thở là điều rất quan trọng đảm bảo cho phổi có “thừa sức” hút ôxy và thải thán khí và các chất độc khác; luyện thở tốt để phát triển khả năng của phổi, của dung tích sống đến mức tối đa, để tăng sức sống và sức thải độc.
– Hệ tuần hoàn: Nó nhận chất dinh dưỡng từ bộ máy tiêu hóa và chất oxy từ bộ máy hô hấp và vận tải hai chất ấy đi đến mỗi tế bào của cơ thể không sót một tế bào nào.
+ Khi ta thư giãn được tốt thì làm chủ được tinh thần, buồn, vui, đỡ ảnh hưởng đến nhịp tim, huyết áp. Khi thư giãn làm mềm buông lỏng các cơ vân và cơ trơn, nếu cơ trơn được giãn nhất là cơ trơn mạch máu, thì các cơ trơn không bị co thắt mà giãn ra, máu lưu thông được tốt hơn, giúp máu về tim dễ hơn và nhiều hơn.
+ Còn trong thở bốn thì ở lúc hít vào tối đa, cơ hoành co và hệ thống cơ bụng, cơ hông và cơ đáy chậu đều co, tạng phủ bị ép tứ phía cũng như bị xoa bóp rất mạnh, máu trong tạng phủ phải chảy vào tĩnh mạch để về tim. Cơ hoành co bóp càng mạnh thì cơ bụng, hông và đáy chậu phản ứng càng mạnh, máu càng đi về tim càng mau. Do đó, hệ thống cơ hoành và cơ bụng, hông và đáy chậu như là quả tim thứ nhì bổ sung cho quả tim trên ngực.
+ Luyện động trong đó tự xoa bóp là nó vận động không bỏ sót một nơi nào giúp vận chuyển khí huyết đi khắp cơ thể. Kết hợp tập vận động chi trên chi dưới và toàn thân làm tăng cường lưu thông khí huyết, tăng khả năng hô hấp.
Như vậy phương pháp luyện tập giúp tăng cường lưu thông khí huyết làm máu về tim tốt hơn và vận chuyển máu đến các cơ quan trong cơ thể được tốt hơn.
– Hệ bài tiết: Để thải các chất cặn bã không dùng được. Nếu không thải tốt, các chất cặn bã sẽ ứ đọng lại trong cơ thể, như phổi để thải thán khí, thận thải các chất qua nước tiểu, tuyến mồ hôi, gan, mật thải chất độc được tốt hơn…
Khoa Châm cứu Dưỡng sinh Bệnh viện Y học cổ truyền TW hiện đang hướng dẫn cho các bệnh nhân nằm nội trú tại khoa tập Dưỡng sinh vào các buổi chiều thứ 3 & thứ 5 hàng tuần.
TS.BS. Nguyễn Thị Bích Hồng – Trưởng khoa Châm cứu dưỡng sinh
